Comments on Entropy Economics by Galbraith and Chen

#economics #entropy #resources

The greatest compliment that I can to give Entropy Economics is that the vast majority of today’s economists would not recognize it as a work on economics at all. There’s far too much about Nature in it! There’s nothing about how agents form their preferences! And there is no proof of the equilibrium conditions! Where’s the economics???

In other words, Entropy Economics is a work that develops at least part of the new paradigm that economics so desperately needs.

profstevekeen.substack.com/p/c…

Comments on Entropy Economics by Galbraith and Chen

^{Steve Keen (Building a New Economics)}

#Deutschland verändert sich – und ich bin raus“, sagt Marcin #Zabinski alias #freiformation

Der basierte Reise-Youtuber war in über 70 Ländern unterwegs – zuletzt in #Afghanistan. Was er dort erlebt hat, lässt ihn nicht mehr los: unterdrückte #Frauen, zerstörte Perspektiven, tief verankerte patriarchale Strukturen. Und die Frage: Wollen wir das wirklich in unsere Gesellschaft importieren?

Im Interview spricht er über seine persönlichen #Grenzerfahrungen – und warum er seine #Steuern künftig nicht mehr in ein System zahlen will, das „gegen die eigene Kultur arbeitet“.

🎥 Jetzt ansehen: youtu.be/TawhZMnb-Vw

Die #linksgrüne #Asyl-Industrie verdient sich an den #Flüchtlingen dumm und dämlich.

In einer funktionierenden Gesellschaft passen sich die Gäste dem Gastgeber an.
In Deutschland passt sich die Gesellschaft den Gästen an und verzichtet auf seine Kultur.
#Islamismus #Gruppenvergewaltigungen #Messermorde #Brandmauertote #Islam #Brandmaueropfer #Massenvergewaltigungen
#Islam #Moslem

Basierter Reise-YouTuber @freiformation über die Realität in Afghanistan | Wer kommt in unser Land?

❤️ WOLLT IHR MEINE ARBEIT UNTERSTÜTZEN?💳 ÜBERWEISUNGNAME: Jasmin Dantas KosubekIBAN: LT373250062846324138BIC: REVOLT21💰PAYPAL: info@jasminkosubek.de ₿TC O...

^YouTube

Die #digitaleIdentität steht vor der Tür: Die #Regierung plant, #Bürgerdaten in einer App zu bündeln – ein Meilenstein der Verwaltungsmodernisierung oder ein riskanter Schritt Richtung #Überwachungsstaat?

youtu.be/GMk3emtu9mg?si=E7Mf4F…

#Orwell #1984 #Neusprech #Diktatur

Digitale Identität - Modernisierung oder totale Überwachung?

👮 Big Brother lässt grüßen: Die digitale Identität für Deutschland ist in Planung! Alles in einer App – vom Pass bis zur Steuer. Praktisch oder zu viel Staa...

^YouTube

#NewOrleans #police secretly used facial recognition on over 200 live #camera feeds

source: arstechnica.com/tech-policy/20…

New Orleans Police Department superintendent Anne #Kirkpatrick told the Post that she would be conducting a review of the program and turning off all automated alerts until she is "sure that the use of the app meets all the requirements of the #law and policies."

#bigbrother #privacy #problem #freedom #jail #security #cctv #fail #justice #news #surveillance #usa #humanrights #video #ai #technology

New Orleans called out for sketchiest use of facial recognition yet in the US

Facial recognition cameras ping cops when suspects appear, sparking backlash.

^{Ashley Belanger (Ars Technica)}

#CDU-Ministerin will das Netz retten – per #Zensur

Karin #Prien spricht von #Freiheit – und meint Kontrolle
reitschuster.de/post/cdu-minis…

CDU-Ministerin will das Netz retten – per Zensur - reitschuster.de

Auf der Digitalkonferenr „re-publica“ erklärt CDU-Ministerin Karin Prien, warum mehr staatliche Eingriffe nötig seien – um die Demokratie zu schützen. Wer so spricht, hat das Prinzip Freiheit nicht verstanden.

^{Boris Reitschuster (reitschuster.de)}

Die #linksgrüne #Asyl-Industrie verdient sich an den #Flüchtlingen dumm und dämlich.

In einer funktionierenden Gesellschaft passen sich die Gäste dem Gastgeber an.
In Deutschland passt sich die Gesellschaft den Gästen an und verzichtet auf seine Kultur.
#Islamismus #Gruppenvergewaltigungen #Messermorde #Brandmauertote #Islam #Brandmaueropfer #Massenvergewaltigungen
#Islam #Moslem

Vivre avec les enfants des autres

Nicolas Framont

Ces derniers mois, le sujet des lieux “sans enfants” ou “no kids” est revenu à plusieurs reprises dans l’actualité médiatique. Il s’agit de restaurants, plages, hôtels qui garantissent à leurs clients un accès réservé aux adultes – et ce, sans que cela n’implique l’organisation de partouzes, comme ironisait la journaliste Ovidie dans un très bon article consacré au sujet. Si cette pratique reste marginale, elle fait écho à l’exaspération, parfois très explicite, que ressentent beaucoup d’adultes face à la présence bruyante des enfants – ceux des autres. À mesure que se développent aussi la revendication – bien légitime – à ne pas avoir d’enfant sans se le voir reprocher, ceux des autres deviennent une “nuisance”, comme me le disait un lecteur. Et ce, d’autant plus qu’ils seraient devenus des “enfants rois” en puissance, “mal éduqués” et égocentrés. Il me semble que cette attitude – si j’en comprends les origines – est une impasse totale, qui fait du mal à la société toute entière. Comment vivre avec les enfants des autres ?

• Ces derniers mois, le sujet des lieux “sans enfants” ou “no kids” est revenu à plusieurs reprises dans l’actualité médiatique. Il s’agit de restaurants, plages, hôtels qui garantissent à leur client un accès réservé aux adultes – et ce, sans que cela n’implique l’organisation de partouzes, comme ironisait la journaliste Ovidie dans un très bon article consacré au sujet.

Le spectacle des enfants et de leurs parents a longtemps suscité en moi des réactions contrastées, et le mot est faible. Quand on n’a pas d’enfant, le bruit est déstabilisant : ces cris, ces rires, mais aussi les larmes, provoquent de l’agacement. Dans le train, dans le métro, sur les aires d’autoroute ou dans les restaurants, on redoute la présence d’un ou ou plusieurs enfants en bas âge. De retour d’un voyage, la présence ou non d’enfants durant notre périple est une information aussi marquante que celle d’embouteillages à l’entrée de Bordeaux ou Toulouse. Mais ça ne s’arrête pas là : commenter l’éducation de ces enfants, l’attitude de leurs parents (le plus souvent de leur mère) est un sport national auquel j’ai largement pris part. “Trop laxiste”, “indifférent”, “laisse son enfant hurler”, “lui passe tous ses caprices”, chacun s’improvise, le temps d’une discussion, expert en pédagogie éducative, y compris quand, comme moi, on n’a pas d’enfant. En critiquant les enfants, ce serait les parents que l’on viserait. Mais en attendant, ce sont bien les enfants qui subissent nos regards hostiles voire, comme j’en ai été plusieurs fois témoin, les remarques acerbes et sèches que de parfaits inconnus se permettent d’émettre envers les mères.

De quoi ces attitudes sont le symptômes ? Il y a évidemment la confrontation à la différence : quand on vit seul, comme moi, ou dans une cohabitation sans enfant, on n’est pas habitué à leur vivacité et à leur expansivité. “Ça casse les oreilles”, tout simplement. Le rapport des enfants à leurs émotions n’est pas le même que celui les adultes : ils sont en plein développement de leur facultés cognitives et ne savent pas réguler leurs émotions aussi bien que nous – si tant est que “les adultes” soient composés de gens qui savent réguler leurs émotions : trois minutes passées dans un TGV La Rochelle-Paris au moment de l’arrivée dans le train et du choix des places suffisent à vous convaincre que de nombreux adultes, même (et je dirais surtout) fort bien nés, ne savent pas contenir leur frustration quand ils croient qu’on leur a volé leur place côté fenêtre (alors même qu’ils se sont tout simplement trompés de voiture). Bref, les enfants sont différents de nous, pas pour le plaisir de nous emmerder mais parce qu’ils apprennent. Ne pas supporter cela, c’est refuser la différence. Dire d’une catégorie de la population qu’elle est “nuisible” ou doit être chassée de certains endroits en raison de ses différences intrinsèques, cela porte un nom entre adultes. Pourquoi l’accepter d’adultes à enfants ?

• En critiquant les enfants, ce serait les parents que l’on viserait. Mais en attendant, ce sont bien les enfants qui subissent nos regards hostiles voire, comme j’en ai été plusieurs fois témoin, les remarques acerbes et sèches que de parfaits inconnus se permettent d’émettre envers les mères.

Il y a ensuite le problème éducatif : ce serait les parents que l’on vise, en fusillant du regard leur enfant qui court au milieu de cette salle de restaurant. Pour des personnes plus âgées, cette hostilité envers l’éducation “permissive”, “laxiste” tient à une réalité très simple : dans mon enfance (j’ai 37 ans), et encore plus durant celles des générations précédentes, les enfants – qu’on appelait dans ma région les “drôles” – étaient encore souvent perçus comme des animaux, que l’on pouvait maltraiter, y compris physiquement, à discrétion. Mon ami Maxime me rappelait que dans les années 1980, on pouvait trouver des martinets – ces fouets à multiples lanières – pour “corriger son gosse”. Je connais pas mal d’amis qui en ont fait les frais à l’époque. Depuis, c’est illégal : les violences éducatives ordinaires sont globalement combattues. L’hostilité envers les enfants contemporains est donc souvent une hostilité politique : elle est le fait de partisans d’un ordre ancien autoritaire qui dénient le statut d’individu aux enfants et qui aimeraient que l’éducation soit basée sur l’intimidation. Ils prônent un renforcement de la domination adulte, processus que la journaliste Emmanuelle Araujo Calçada décrit très clairement dans cet article.

• L’hostilité envers les enfants contemporains est donc souvent une hostilité politique : elle est le fait de partisans d’un ordre ancien autoritaire qui dénient le statut d’individu aux enfants et qui aimeraient que l’éducation soit basée sur l’intimidation.

Mais pour beaucoup, cela ne va pas si loin : elles et ils estiment que de nombreux parents devraient simplement faire plus attention, poser davantage de limites, faire des rappels à l’ordre, être plus ou moins vindicatifs. Parfois, cette revendication de plus de contraintes éducatives existe parce que la présence d’enfants non canalisés par leurs parents peut présenter de vrais risques, comme me le rappelait Joseph* qui a été serveur et pour qui la divagation d’enfants compliquerait considérablement le travail. Mais il me semble que le commentaire – extérieur et tendanciellement hostile – sur l’éducation des enfants des autres ne produit souvent aucun effet positif : nous n’aidons aucune mère, aucun père, aucun tuteur ou éducateur, à protéger son enfant et lui apprendre la coexistence avec le monde en commentant – face à lui ou dans son dos – la façon dont il s’y prend avec son enfant. Alors comment faire ?

Je disais au début de ce texte que j’ai longtemps moi-même été agacé par les enfants des autres, même si je ne l’ai jamais trop montré, il me semble, ouvertement. Je crois que cet agacement était lié à ma propre situation : je suis un homme trentenaire, bientôt quadragénaire, et gay. Pour des raisons évidentes, la parentalité n’est pas quelque chose qui m’est facilement accessible, c’est le moins qu’on puisse dire. Autour de la trentaine, j’ai subi, de façon directe ou indirecte, le regard des autres sur cette impossibilité. Mais aussi mon propre regard. J’ai vécu, malgré cette impossibilité que la plupart des hétéros ne perçoivent pas faute de s’être renseigné sur le sujet (ils croient que la GPA est accessible et qu’adopter est un jeu d’enfant), l’injonction à la parentalité. Comme “devenir propriétaire”, faire des enfants est un rituel de passage à l’âge mûr, une preuve d’accomplissement – qui pèse cependant de façon bien plus écrasante sur les femmes que sur les hommes. J’ai donc connu une petite quantité de ce que d’autres vivent comme une pression inouïe, existentielle. Quand on a subi cette pression et qu’on a dû y faire face, en assumant le choix – que font beaucoup d’hétéros – ou l’impossibilité d’avoir des enfants, qu’on a le sentiment d’avoir déçu des attentes, qu’on ne connaîtra pas ce qui est décrit comme une joie incommensurable et inimitable, on peut l’avoir mauvaise. Ce choix ou cette impossibilité peut parfois nourrir cette hostilité ou cette défiance envers les enfants des autres. Leur présence est le rappel – parfois douloureux – de notre propre situation. Et voir des couples dépassés par leur parentalité, après s’être pris leurs réflexions indélicates, peut parfois apparaître comme un juste retour des choses : “Vous avez voulu des gosses ? Maintenant assumez !”

• Quand on a subi cette pression à la parentalité et qu’on a dû y faire face, en assumant le choix ou l’impossibilité d’avoir des enfants, qu’on a le sentiment d’avoir déçu des attentes, qu’on ne connaîtra pas ce qui est décrit comme une joie incommensurable et inimitable, on peut l’avoir mauvaise. Ce choix ou cette impossibilité peut parfois nourrir cette hostilité ou cette défiance envers les enfants des autres. Leur présence est le rappel – parfois douloureux – de notre propre situation. Et voir des couples dépassés par leur parentalité, après s’être pris leurs réflexions indélicates, peut parfois apparaître comme un juste retour des choses : “Vous avez voulu des gosses ? Maintenant assumez !”

C’est peut-être parce que je suis désormais en paix avec l’idée de ne jamais avoir d’enfant que le rapport que j’entretiens avec eux a changé. Mais c’est sans doute surtout du fait de ma connaissance plus grande de l’expérience des mères – que sont certaines de mes amies ou connaissances – que l’univers de la compréhension des enfants et de leurs parents s’est ouvert à moi. C’est en passant du temps avec une amie chère et son fils de 4 ans dont je suis, je le crois, aussi l’ami, que j’ai compris l’effet des regards ou des remarques hostiles reçues dans les lieux publics. La lecture des récits de la journaliste Judith Duportail, qui raconte sur son compte Instagram son quotidien avec ses deux enfants, a également contribué à me faire comprendre à quel point ces attitudes étaient fréquentes, anxiogènes et contre-productives. Car ces remarques n’aident pas : elles stressent l’enfant et son entourage. Elles font ressentir aux parents de la honte et de la culpabilité – sentiments dont il est grand temps de reconnaître qu’ils ne provoquent rien de bon, ni politiquement, ni personnellement, ni rien du tout. Mais aussi de l’anxiété : pour aider les enfants à réguler les émotions, il faut pouvoir réguler les siennes, explique Gabrielle, pédopsychiatre, dans un précédent article consacré aux violences éducatives. Or, si un parent est maltraité, physiquement ou psychologiquement, par d’autres adultes, il ne pourra pas “calmer” son enfant comme on le souhaite dans ce train ou ce magasin.

• Ces remarques hostiles sur l’éducation de l’enfant n’aident pas : elles stressent l’enfant et son entourage. Elles font ressentir aux parents de la honte et de la culpabilité – sentiments dont il est grand temps de reconnaître qu’ils ne provoquent rien de bon, ni politiquement, ni personnellement, ni rien du tout. Mais aussi de l’anxiété : or, pour aider les enfants à réguler les émotions, il faut pouvoir réguler les siennes.

Une fois ce constat établi, j’en ai fait un second, en passant du temps avec quelques enfants de mon entourage : si on ne les comprend pas et que leur comportement nous semble absurde, c’est que cette société capitaliste et patriarcale – désolé pour les grands mots – nous pousse en permanence à rejeter l’enfant que l’on a été. L’enfant improductif, l’enfant impulsif, l’enfant qui joue et qui invente des histoires. Devenir adulte dans ce monde c’est renoncer à ses rêves, se projeter dans l’avenir, être productif et fort émotionnellement. Pour les femmes, c’est ne pas être “trop” : joyeuse, drôle, introvertie, séduisante… Pour les hommes, c’est s’empêcher de pleurer, de rire, de montrer des marques d’affection… c’est être sérieux, stoïque, brutal si possible. Le spectacle des enfants c’est donc aussi celui de ce à quoi l’on a dû renoncer en devenant un bon adulte de la société capitaliste. Comprendre cela peut permettre de franchir un nouveau stade d’empathie vis-à-vis des enfants : c’est comprendre à quel point ça peut être drôle de courir dans l’allée centrale d’un train lancé à pleine vitesse, de sauter dans une flaque d’eau, chantonner, dire ce qui nous passe par la tête, sans filtre… mais aussi d’être triste pour des broutilles : un escargot que l’on écrase par erreur, un camarade qui nous heurte, un parent qui s’en va… Quand on parle à tout bout de champ de “caprice” pour qualifier le comportement d’un enfant, c’est pour éviter de comprendre vraiment ce qu’il ressent et donc ce que l’on aurait pu ressentir à sa place, et ça, je ne l’aurais jamais compris si je n’en avais pas discuté avec mon amie.

• Si on ne comprend pas les enfants et que leur comportement nous semble absurde, c’est que cette société capitaliste et patriarcale nous pousse en permanence à rejeter l’enfant que l’on a été. L’enfant improductif, l’enfant impulsif, l’enfant qui joue et qui invente des histoires. Le spectacle des enfants c’est donc aussi celui de ce à quoi l’on a dû renoncer en devenant un bon adulte de la société bourgeoise.

Mais penser comme un enfant, cela peut être douloureux. Car l’univers de l’enfance c’est aussi celui de l’exposition à des violences, celle des adultes, et combien d’entre nous l’ont subi ? Beaucoup plus qu’on le croit. Ce n’est pas un hasard si l’agacement permanent envers les enfants est quelque chose que je retrouve souvent chez des hommes gays, comme moi. Tendanciellement, nous avons été beaucoup plus exposés à des violences durant notre enfance ou adolescence. Il se pourrait bien que nous ayons été plus fréquemment exposés à des violences sexuelles. En se détachant émotionnellement de l’enfance, en devenant des adultes forts – pour certains musclés par une addiction à la salle de sport qui nous protège – on met enfin à distance cette vulnérabilité qui était la nôtre comme enfant “trop féminin”, “trop sensible”, “trop romantique”… Et je crois que notre défiance envers les enfants des autres vient parfois de là.

• En se détachant émotionnellement de l’enfance, en devenant des adultes forts – pour certains musclés par une addiction à la salle de sport qui nous protège – nous les hommes gays mettons enfin à distance cette vulnérabilité qui était la nôtre comme enfant “trop féminin”, “trop sensible”, “trop romantique”… Et je crois que notre défiance envers les enfants des autres vient parfois de là.

L’enfance ne devrait pas être le souci des seuls parents. L’éducation des enfants, leur comportement, leur coexistence avec le monde des adultes et la coexistence des adultes avec eux est notre problème à tous. De nombreux professionnels, qui jouent un rôle essentiel dans la vie des enfants – éducateurs, soignants, enseignants – le savent bien. Mais je ne peux m’empêcher de constater que cette libération de la parole anti-enfant, qui fait porter aux parents toute la culpabilité d’une éducation supposée mauvaise, se fait en même temps que la multiplication des constats sur la faillite généralisée de nos services publics de l’éducation et de la prise en charge de l’enfance. Il y a évidemment l’affaire Bétharram, qui montre non seulement que des établissements scolaires catholiques pratiquaient la violence systématique envers les enfants mais aussi que notre gouvernement est dirigé par un homme profondément anti-enfant. Mais aussi l’indigence de l’Aide sociale à l’enfance, qui montre à quelle point la société française maltraite les enfants dont les parents ne sont plus présents ou plus en capacité de les élever.

• Je crois que c’est en puisant dans notre propre sensibilité – cette sensibilité d’enfant que la société bourgeoise nous demande en permanence de refouler – que nous pouvons tous jouer un rôle dans cette prise en charge collective des enfants. Il faudrait bien sûr un grand service public de l’enfance qui aide les parents à toutes les étapes de la vie. A une échelle plus individuelle, changer ce rapport distant et intolérant à l’enfance passe selon moi par le fait de ne pas les ignorer, les saluer, s’intéresser à eux. Mais aussi encourager les parents, en particulier les mères, en leur ouvrant nos lieux de vie et en leur proposant notre aide.

Nos enfants sont notre responsabilité collective, j’en suis désormais convaincu. Et je sais désormais que c’est en puisant dans notre propre sensibilité – cette sensibilité d’enfant que la société bourgeoise nous demande en permanence de refouler – que nous pouvons tous jouer un rôle dans cette prise en charge collective des enfants. Il faudrait bien sûr un grand service public de l’enfance qui aide les parents à toutes les étapes de la vie. On pourrait aussi remettre en cause le modèle de la famille nucléaire et donner à l’amitié un rôle clef dans la prise en charge collective de l’enfance. Mais, à une échelle plus individuelle, changer ce rapport distant et intolérant à l’enfance passe selon moi par le fait de ne pas les ignorer, les saluer, s’intéresser à eux. Mais aussi encourager les parents, en particulier les mères, en leur ouvrant nos lieux de vie et en leur proposant notre aide. En somme, vivre avec les enfants des autres, ce n’est pas simplement les tolérer ou les supporter, c’est partager, avec leurs parents, l’intérêt sincère et sensible pour les individus qu’ils sont, et pas simplement pour ceux qu’ils deviendront.

frustrationmagazine.fr/autres-…

Vivre avec les enfants des autres

Frustration Magazine, média indépendant et offensif qui relate la guerre des classes.

^{Frustration Magazine}

Yoktan Yaratma Ve Büyük Patlama Teorisi – Wesley Morriston

Özet: William Lane Craig, yoktan yaratılış (ex nihilo) doktrininin evrenin kökenine ilişkin Big Bang teorisi tarafından güçlü bir şekilde desteklendiğini iddia etmektedir. Bu makalede, Craig’in bu iddiasına yönelik argümanlarını eleştirel bir şekilde inceliyorum. Bu argümanların başarısız olduğu ve Big Bang teorisinin yoktan yaratılış doktrinine hiçbir destek sağlamadığı sonucuna varıyorum. Evrenin bir “ilk nedeni” olduğu kabul edilse bile bu nedenin evreni yoktan yarattığını düşünmek için hiçbir sebep yoktur. Big Bang teorisi söz konusu olduğunda, evrenin nedeni Adolf Grunbaum’un “halihazırda orada” olan şeyi şekillendiren bir neden olarak “dönüştürücü neden” dediği şey olabilir.

Başlangıçta Tanrı gökleri ve yeri yarattı. Yeryüzü şekilsiz ve boştu, karanlık derin suları kaplamıştı. Tanrı’nın Ruhu suların üzerinde hareket ediyordu.

Teorimizin son adımlarına ulaşmadan çok önce peri diyarına girmiş oluruz; ve orada genel argüman yöntemlerimize güvenmek ya da olağan analojilerimizin ve olasılıklarımızın herhangi bir yetkiye sahip olduğunu düşünmek için hiçbir nedenimiz kalmaz. İpimiz, böylesine derin uçurumları kavrayamayacak kadar kısadır.

Adolf Grünbaum’un da belirttiği gibi bilinen pek çok neden “dönüştürücü” niteliktedir. Bir kişi bir şey yarattığında onu başka bir şeyden yaratır.1 Önceden var olan bir malzemeyi başka bir şeye (etkiye) dönüştürür. Marangoz ahşabı keser ve ev yapmak için bir araya getirir, çömlekçi çömlek yapmak için kilini şekillendirir ve pişirir, vb.

Yaratılış 1, Tanrı’nın “şekilsiz boşluk” ile bu tür bir şey yaptığını – gökyüzü, yeryüzü ve denize yol açan adım adım gelişen bir süreçte onu şekillendirdiğini söylüyor olarak okunabilir. Ancak geleneksel Hristiyan yorumuna göre hikâyenin tamamı bu değildir. Eğer Tanrı’nın evreni yarattığı bir İlk Şey (belki de “şekilsiz bir boşluk”) varsa o zaman onu da yaratmış olmalıdır. Ve bu İlk Şey olduğu için onu başka herhangi bir şeyden yapmamıştır. Onu yoktan yaratmıştır.

Geleneksel Hristiyan yaratılış doktrini genellikle Aristotelesçi terimlerle ifade edilmiştir: Tanrı evrenin fâil nedenidir. Hiç şüphe yok ki Tanrı yaratırken aklında belirli bir şey vardı (formel neden) ve hiç şüphe yok ki yaratma nedenleri vardı (ereksel neden). Ancak Tanrı’nın ilk yaratma eyleminde kullandığı bir “şey”, maddi bir neden yoktu.

Ancak yoktan yaratma ile ne kastedildiğini açıklamak için Aristoteles’in Dört Nedeni’ne ihtiyacımız yoktur. Şu anki amaçlar doğrultusunda şu tanımı benimseyeceğim:

x, ancak ve ancak i) y, x’in var olmasına neden oluyorsa ve ii) y, başka bir maddi şeyi dönüştürerek x’in var olmasına neden olmuyorsa y tarafından yoktan yaratılmıştır.2

Kolaylık ve üslup farklılığı açısından, “dönüştürücü neden” tarafından değiştirilen temel maddi şeye atıfta bulunmak için Aristotelesçi “maddi neden” ifadesini kullanmaya devam edeceğim.

Şimdi, tartışma için evrenin çok güçlü bir kişi tarafından var edildiğini varsayalım. Bu kişi neden “dönüştürücü bir neden” değildir? Neden ortada maddi bir neden olduğunu varsaymıyoruz? Hristiyanlar neden Tanrı’nın evreni yoktan yaratmış olması gerektiğinde ısrar etmektedir?

Bu geleneksel doktrin için kutsal metinlerde çok az destek bulunmasına rağmen3 bariz teolojik sebepler vardır. Felsefi düşünen Hristiyanlar uzun zamandır Tanrı’nın sadece var olan en büyük varlık değil aynı zamanda düşünülebilecek en büyük varlık olduğunu kabul etmişlerdir. Önceden var olan maddi bir şeyi şekillendirmeden yaratamayan bir Tanrı bu maddenin doğası tarafından sınırlandırılmış olurdu ve sadece malzeme stokunun izin verdiği kadarını yaratabilirdi. Böyle bir Tanrı Düşünülebilecek En Büyük Varlık olmayacaktır zira gücü bu şekilde sınırlanmamış bir Tanrı’yı tutarlı bir şekilde tasavvur etmek mümkündür.

Bununla beraber, son yıllarda bazı Hristiyan filozoflar bilimsel ve felsefi değerlendirmelerin evrenin herhangi bir şeyden meydana gelmediğini gösterdiğini öne sürmüşlerdir. Özellikle William Lane Craig yoktan yaratılışın evrenin kökenine ilişkin Big Bang teorisi tarafından güçlü bir şekilde desteklendiğini savunmuştur. Craig bu sonuç için en az iki farklı argüman sunmaktadır. Bunlardan ilki başlangıçtaki tekilliğin varsayılan “sonsuz yoğunluğuna”, ikincisi ise başlangıçtaki tekillikten önce zamanın olmadığı iddiasına dayanmaktadır.

Grünbaum ise evrenin bir nedeni olduğu iddiasının hiçbir makul yorumundan yoktan yaratılışın çıkmayacağını güçlü bir şekilde savunmuştur. Günlük deneyimde ve bilimsel açıklamalarda kabul edilen türden nedenler ya bilinçli bir failliği içermez ya da içeriyorsa da önceden var olan bazı materyallerin dönüşümünü içerir. Her iki durumda da klasik teizmin öngördüğü türden bir nedene sahip olmayız. Dolayısıyla, her şeyin (evrenin başlangıcı da dahil olmak üzere) bir nedeni olduğu önermesi kabul edilse bile buradan evrenin yoktan yaratıldığı sonucu çıkmaz.4

Bu makalede, Craig’in “Big Bang” argümanlarının hiçbirinin Grünbaum’un iddiasını çürütmede ya da Big Bang teorisi ile yoktan yaratılış arasında bir bağlantı kurmada başarılı olmadığını göstereceğim. Evrenin çok güçlü bir kişi tarafından yaratıldığı kabul edilse bile Big Bang teorisi bu kişinin evreni yoktan var ettiği iddiasına hiçbir destek sağlamamaktadır. Big Bang teorisine göre evrenin yaratılışı başka bir şeyin dönüştürülmesinden ibaret olabilir. Ve Tanrı Büyük Patlama’nın nedeni olsa bile, ilk yaratıcı eylemi kendisinin yaratmadığı bir şeyin şekillendirilmesinden ibaret olabilir.

Birinci Argüman

Craig, “Yoktan Yaratmaya Yönelik Felsefi ve Bilimsel İşaretler” başlıklı makalesinde Big Bang teorisinin yoktan yaratmayı gerektirdiğini savunmaktadır. Craig’e göre evrenin genişlemesi hakkında bilinenlerin “şaşırtıcı sonucu” şudur: “Geçmişte bir noktada, bilinen tüm evren tek bir noktaya büzülmüştür. . “5. Zamanda geriye gittikçe “evrenin ‘hiçliğe kadar küçüldüğü’ bir noktaya” ulaşırız. Craig’in ısrarla vurguladığı üzere bu da evrenin yoktan yaratıldığını göstermektedir.

“Sonsuz yoğunluk” hâlinin “hiçlik” ile eş anlamlı olduğu düşünüldüğünde, evrenin başlangıcına işaret eden bu olay daha da şaşırtıcı hâle gelmektedir. Sonsuz yoğunluğa sahip hiçbir nesne olamaz, çünkü herhangi bir boyuta sahip olsaydı, sonsuz yoğun olmazdı… Dolayısıyla, Big Bang modelinin gerektirdiği şey, evrenin bir başlangıcı olduğu ve yoktan yaratıldığıdır.6

Argüman ana hatlarıyla şu şekilde özetlenebilir:

Big Bang teorisine göre, evren “sonsuz yoğunluktaki bir noktadan büyük bir patlamayla başlamıştır.”7“Sonsuz yoğunluğa” sahip “hiçbir nesne olamaz. “ Dolayısıyla, “sonsuz yoğunluk” “hiçbir şey” ile eş anlamlıdır. Dolayısıyla, Big Bang teorisi8 “evrenin bir başlangıcı olmasını ve yoktan var edilmesini gerektirir.“

Craig’in bu argümanının bizi uzun süre oyalamasına gerek yok. En azından üç tane oldukça açık ve belirleyici itirazımız vardır.

(i) İlk olarak, “sonsuz yoğunluk” ile “hiçbir şey” eş anlamlı değildir ve Craig’in Büyük Patlama teorisi ifadesinde yer alan “başlangıç tekilliği” basitçe hiçlik değildir. Salt bir hiçlik, sonsuz yoğunluktaki “noktasal evren“in9 varsayıldığı gibi genişlemeye başlayamazdı. Uzamsal ve zamansal yayılımdan yoksun olsa dahi başlangıçtaki tekillik başka özelliklere, örneğin “nokta olma” özelliğine sahip olacaktır. Bu nedenle yalnızca bir hiçlik değil, aksine oldukça dikkate değer bir şey olacaktır. Dolayısıyla, 3. Öncül açıkça yanlıştır.

İkinci olarak, (3), (2)’den çıkarılamaz. Hiç kimse yuvarlak karelerin var olamayacağı gerçeğinden, “yuvarlak kare”nin “hiçlik” anlamına geldiğini düşünmez. Aynı şekilde, sonsuz yoğunluğa sahip nesnelerin var olamayacağı gerçeğinden(bu bir gerçekse), “sonsuz yoğunluk” ifadesinin “hiçlik” ile eş anlamlı olduğu sonucuna varılmamalıdır.

(iii) Ancak (2)’den ilginç bir sonuç çıkmaktadır. Eğer hiçbir nesne sonsuz yoğunluğa sahip olamıyorsa o zaman evren hiçbir zaman sonsuz yoğunluk durumunda olmamıştır ve argümanın 1. öncülünde yer alan Büyük Patlama yorumu yanlıştır. O halde Craig’in ya Big Bang teorisinin söylediklerini bu şekilde tarif etmekten vazgeçmesi ya da sonsuz yoğunluğa karşı katı tutumunu gevşetmesi gerekmektedir. Her iki durumda da yoktan yaratılış için bu argüman sağlam değildir.

Günümüzde çok az Büyük Patlama teorisyeni bir “nokta evren” ya da “sonsuz yoğunluk hâli” olduğunu söylemektedir.10 Standart Büyük Patlama modeline göre, sürmekte olan genişlemenin “geometrisinin” geçmişini zamanda geriye doğru izlediğimizde evrenin çapının sürekli olarak azaldığı ve giderek sıfır sınırına yaklaştığı doğrudur. Ancak sıfır çapa sahip olmak, bir zamanlar gerçekten var olan herhangi bir şeyin durumundan ziyade ideal bir sınır olarak düşünülmelidir.

Bununla beraber, bu sınıra yaklaşırken evrenin davranışı hakkında güvenilir çıkarımlar yapmamızı sağlayan bir teorimiz yoktur. Genel göreliliğin 10-45 saniyeden (“Planck zamanı” olarak adlandırılır) önce geçersiz kaldığı ve kuantum etkilerinin bu noktanın ötesinde önemli hale geldiği iyi bilinmektedir. İhtiyaç duyulan şey bir şekilde “hem genel görelilik hem de kuantum teorisinin ilkelerini bir araya getiren” bir teoridir.11 Böyle bir teori ortaya çıkana kadar evrenin tarihindeki en erken aşamaya ilişkin tüm iddialar tamamen spekülasyon kategorisinde kalacaktır.12

İkinci Argüman

Craig, “Kökenler Hakkındaki Nihai Soru: Tanrı ve Evrenin Başlangıcı” başlıklı makalesinde yoktan yaratılış ile Big Bang teorisi arasındaki ilişkiyi oldukça farklı bir şekilde açıklamaktadır:

Standart Big Bang modeli… geçmişte ebedi olmayan ancak sonlu bir zaman önce var olmaya başlayan bir evreni tanımlamaktadır. Dahası -ki bunun altını çizmek gerekir- ortaya koyduğu köken mutlak bir yokluktur. Çünkü yalnızca tüm madde ve enerji değil, uzay ve zamanın kendisi de ilk kozmik tekillikte ortaya çıkmıştır…. Böyle bir modelde, evrenin kökeni ilk tekillikte Daha önce bir uzay-zaman noktası olmadığının doğru olması ya da Tekillikten önce bir şeyin var olduğunun yanlış olması anlamında yokluktan gelmektedir. 14

Bu pasajda, Craig “başlangıçtaki kozmik tekilliği” “hiçbir şey” ile bir tutmamaktadır. Bunun yerine, söylediği şey zaman içinde hiçbir şeyin ilk tekillikten önce gelmediğidir ve bu da onun yoktan var olduğunu göstermelidir. Eğer yaratılmışsa – ki Craig elbette zamansız bir kişi tarafından yaratıldığını gösterebileceğine inanmaktadır – o zaman yoktan var edilmiş olmalıdır. Bu durumda, yaratımın maddi olmayan ancak fâil bir nedeni vardır. Yaratıcı, önceden var olan maddi bir şeyi dönüştürerek ilk tekilliği yaratmamıştır. Bunu yapamazdı çünkü yaratılıştan önce zaten zaman yoktu.

Bu argüman rahatlıkla şu şekilde özetlenebilir:

Başlangıç tekilliği uzay-zamanın en erken noktasında mevcuttur. Uzay-zamanın en erken noktasından önce zaman yoktur. Bu nedenle başlangıç tekilliğinden önce zamansal olarak hiçbir şey yoktur. Dolayısıyla başlangıç tekilliği yoktan var olmuş olmalıdır. Sonuç olarak, eğer başlangıç tekilliği yaratılmış ise o zaman yoktan yaratılmış olmalıdır.

Bu argümanla ilgili en az iki sorun vardır. Birincisi, Büyük Patlama teorisinin 6. önermenin doğruluğunu gerektirmemesidir. Evrenimizin uzay-zamanının ilk tekillikte (ya da kısa bir süre “sonra”) başladığı kabul edilse bile, zamanın o zaman başladığı sonucu çıkmaz.

Bunu görmek için Tanrı’nın ilk tekilliği yarattığını ancak önce başka pek çok şey yaptığını varsayalım. Belki de (kendi “uzay-zamanları” olan) başka evrenler yaratmıştır – ya da belki de evreni yaratmadan önce bir süre düşünmüştür. Craig’in Grünbaum’a verdiği yanıtlardan birinde öne sürdüğü gibi Tanrı yaratılışa kadar “saymış” olabilir.

… Tanrı’nın yaratılışı “1, 2, 3, . . ., ışık olsun!” diye sayarak başlattığını varsayalım. Bu durumda sadece zihinsel olaylar dizisi, t =0’da fiziksel zamanın başlamasından önce zamansal bir ardışıklık oluşturmak için yeterlidir. Fiziksel zamanın başlangıcından önce Tanrı’nın zihnindeki bilinç içeriklerinin ardışıklığına dayanan bir tür metafiziksel zaman olacaktır. Dolayısıyla, hem Büyük Patlama’nın nedeninden hem de evrenin başlangıcından söz etmek anlamlıdır.15

Craig’in Büyük Patlama teorisini tanımlama biçimi göz önüne alındığında belki de düşünce deneyindeki “sayım” şu şekilde olmalıdır: “1, 2, 3, …, Sonsuz yoğunlukta bir parçacık olsun!”15 Uzay-zaman, Tanrı “Sonsuz yoğunlukta bir parçacık olsun!” dediğinde (ya da dedikten kısa bir süre sonra) başlar. Bu hayali senaryoda, uzay-zamanın yaratılışı daha temel bir zaman türü içinde gerçekleşir – evrenimizin varlığından bağımsız olarak mükemmel bir şekilde düşünülebilecek bir zaman türü. Craig buna “metafiziksel zaman” demektedir.

Metafiziksel zamanın doğası nedir? Craig’e göre; geçmiş, gelecek ve şimdi arasında süreğen geçişliliğe sahip, dinamik ve göreceli değildir. Hangi olayların gelecek, hangilerinin şimdiki zaman ve hangilerinin geçmiş olduğu konusunda sürekli değişen bir gerçek vardır. Gelecekteki olaylar şimdiki zamana, şimdiki olaylar geçmişe dönüşür ve geçmişteki olaylar gittikçe daha da geçmişe gömülür.

Evrenin başlangıcından önce metafiziksel zamanda var olan ve yok olan, tamamen zihinsel olaylardan oluşan zamansal bir serinin mümkün olduğunu az önce gördük. Ancak, uzay-zamanımızın başlangıcından önce meydana gelen zihinsel olmayan olayların zamansal bir serisinin imkânı için de herhangi bir apriori engel yok gibi görünmektedir. Eğer bunu yapmak isteseydi, Tanrı bizimkini yaratmadan önce her biri kendi tarihi ve kendi özel yasaları olan bir dizi evren yaratabilirdi.

Craig’in açıkça kabul ettiği gibi, Tanrı’nın evrenimizin uzay-zamanını yaratmadan çok önce metafizik zamanı yaratmış olma kudreti varsa buradan uzay-zamandaki en erken noktadan (t = 0) zamansal olarak önce bir şey olabileceği sonucu çıkar ve Craig’in yoktan yaratılış argümanının 6. öncülü yanlış olur. Öncül 6 yine de doğru olabilir, metafiziksel zaman ve uzay-zaman birlikte başlamış olabilir. Ancak Big Bang teorisi metafiziksel zaman hakkında hiçbir şey söylemediğinden ötürü Craig bunu göstermek için tutarlı bir şekilde Big Bang teorisine başvuramaz.

Craig’in argümanında yanlış olan tek şey bu olsaydı tartışmalı 6. öncüle dayanmadan aynı sonuç için bir argüman üretmesi yeterince kolay görünebilirdi. Eğer Craig’in savunduğu gibi metafiziksel zamanın bir başlangıcı olması gerekiyorsa o zaman bu başlangıç ne zaman gerçekleşirse gerçekleşsin -ister t=0’dan önce ister t=0’da- ondan önce bir zaman yoktur. Ve her iki durumda da Craig’in bir şeylerin yoktan var olduğunu söyleyeceğine inanıyorum.

Bununla birlikte, Büyük Patlama teorisinin böyle bir argümana hiçbir katkıda bulunmayacağını belirtmek yerinde olacaktır. Daha da önemlisi, belki de gözden geçirilmiş argüman evrenin (ya da herhangi bir parçasının) yoktan yaratıldığını değil, yalnızca bir şeyin ya da başka bir şeyin yaratıldığını ortaya koyacaktır. Craig’in sonsuz bir geçmiş olasılığına karşı apriori argümanları başarılı olsa bile göklerin ve yerin yoktan yaratıldığını göstermesini sağlamayacaktır.

Bu noktayı bir kenara bırakarak, metafiziksel zamanın ilk anının uzay-zamanda t=0 ile çakıştığı varsayılırsa Craig’in argümanının nasıl bir sonuç vereceğini soralım. Bana öyle geliyor ki bu hâlâ bize “yoktan var olma” sonucunu vermiyor. Argümanın 7. adımından çıkan sonuç sadece evrenin t=0’dan daha önceki bir zamanda var olan bir şeyden ortaya çıkmadığıdır, hiçbir şeyden oluşmadığı değil. (7)’den (8)’e geçmek için ek bir önermeye ihtiyacımız var:

7 (1/2). Eğer ilk tekillikten önce zamansal olarak hiçbir şey yoksa, o zaman yoktan var olmuş olmalıdır.

Ne yazık ki, 7 (1/2)’nin doğruluğu hiç de açık değildir. Craig’in evrenin zamansız ve kişisel bir Tanrı tarafından meydana getirildiği iddiasını kabul etsek bile neden Tanrı’nın zamanın dışında var olan tek varlık olduğunu varsayarak ona katılalım? Neden Tanrı’nın evreni “oluşturduğu” zamansız bir “şey” de olmasın? Eğer Tanrı tekilliği zamansız bir şeyden yaratmış olsaydı, bu durumda zamansal olarak ondan önce hiçbir şey olmasa bile yoktan var olmazdı ve 7(1/2) yanlış olurdu. O halde, evrenin başlangıcından önce zaman olmasa bile evrenin başlangıcının maddi bir nedeni olabilir gibi görünmektedir.

Craig’in bu olasılığı dikkate almamasının nedeninin, evrenin maddi bir nedeni olma olasılığını maddenin/enerjinin yaratılışta belirli bir rol oynama olasılığı ile eşitlemesi olduğuna inanıyorum. Maddenin/enerjinin kendisinin yaratılmış olduğunu varsayarsak yaratılışın nedenleri arasında yer almaları pek mümkün değildir. Ve madde/enerji zamansal süreye sahip olduğundan ötürü buradan evrenin maddi nedeninin (eğer varsa) zamansız olamayacağı sonucu da çıkar.

Craig’in evrenin maddi bir nedeni olma olasılığı hakkında bu şekilde düşündüğü evrenin kökenine ilişkin “vakum dalgalanması” modelleri hakkındaki son tartışmasında görülebilir.

Yine de vakum dalgalanma modelleri evrenin maddi bir nedeni olmadığını akla yatkın kıldığı ölçüde…. teizme hizmet etmektedir. Teistin evrendeki madde/enerji toplamının sıfır olduğunu ve dolayısıyla Tanrı’nın evreni yaratırken hiçbir maddi alt katmana ihtiyaç duymadığını söyleyerek yaratılışı yoktan yaratma olarak açıklamaması için hiçbir neden yoktur.17

Craig burada madde/enerjinin yaratılış için mümkün olan tek “maddi alt katman” olduğunu varsaymaktadır. Eğer Büyük Patlama’dan önce madde/enerji toplamı sıfır olsaydı (Craig’in yaratılışın vakum dalgalanması modeli18 tarafından varsayıldığını düşündüğü gibi), Craig bunun evrenin yoktan yaratıldığı iddiasını destekleyeceğini düşünmektedir. Ayrıca, kendisinin de savunduğu gibi, madde/enerji asla “durgun” olmadığından19 , zamansız bir maddi neden olamayacağı sonucu da çıkmaktadır.

Ama neden Tanrı’nın evreni yaratmış olabileceği tek olası “maddenin” madde/enerji olduğunu varsayalım? Bu rolü oynayabilecek herhangi bir zamansız “madde” ile tanışmadığımız doğrudur. Ancak zamansız kişilerle de karşılaşmıyoruz ve Craig’in bu fikirle bir sorunu yok. Aslında, tüm zamansal düzenin başlangıcı için fâil bir nedene duyulan ihtiyacın onu böyle bir varsayıma zorladığını düşünmektedir. Öyleyse neden Tanrı’nın üzerinde çalışabileceği zamansız bir maddi “şey” de olmasın?

Craig, hiçbir şeyin bir neden olmadan var olmaya başlayamayacağının apaçık olduğunu – dürüst ve rasyonel bir insanın kabul etmek dışında bir şey yapamayacağı kadar apaçık olduğunu – iddia etmiştir.20 Ancak, görebildiğim kadarıyla maddi bir nedene duyulan ihtiyaç fâil bir nedene duyulan ihtiyaçla tamamen aynıdır. Bunu görmek için bir evin varoluşunu açıklamak için önerilebilecek aşağıdaki “hikayeleri” düşünün.

Hikaye 1. Ne kereste, ne çivi, ne tuğla, ne harç, ne de herhangi bir inşaat malzemesi varmış. Ama bir inşaatçı varmış. Bir gün, “Beş, dört, üç, iki, bir, bir ev olsun!” demiş ve bir ev olmuş.Hikaye 2. İnşaatçı yokmuş ama kereste, çivi, tuğla, harç ve diğer gerekli inşaat malzemeleri varmış. Bir gün bu malzemeler kendiliğinden bir ev şeklinde organize olmuş.

1. Hikayenin 2. hikayeden herhangi bir şekilde üstün olduğunu düşünmüyorum. Her iki hikaye de dünyanın işleyişine dair deneyimlerimizle uyumsuzdur. Her ikisi de son derece karşı-sezgiseldir. Gerçek şu ki, bir evin hem fâil hem de maddî bir nedene ihtiyacı vardır.

Kuşkusuz, evren bir ev değildir. Ancak görebildiğim kadarıyla, evren en az fâil bir nedene olduğu kadar maddî bir nedene de ihtiyaç duymaktadır. O halde Craig’in evrenin nedenlerinin (eğer varsa) zamansız olması gerektiğini düşünmekte haklı olduğunu varsayalım. Ve yine varsayalım ki -her ne kadar zamansız bir insanla hiç karşılaşmamış olsak da- evrenin fâil nedeni olarak yalnızca bir tanesini varsaymamız gerektiğini düşünmekte de haklıdır. O zaman neden zamansız bir maddi neden varsaymak da aynı derecede uygun olmasın?

Evrenin zamansız maddi nedeni için bir adayım yok. Aşina olduğumuz yegane “maddeler” bu dünyaya ait maddelerdir ve hepsi de zaman içinde var olurlar. Ancak aşina olduğumuz tek kişilerin bu dünyadaki kişiler olduğu ve hepsinin de zaman içinde var olduğu da aynı derecede doğrudur. O halde sorum gayet makul görünüyor. Tüm doğal düzenin fâil nedeni olarak zamansız bir kişiyi öne sürme konusunda Craig’i takip ediyorsak neden evrenin nedeni olarak da zamansız bir “maddi şey” öne sürmeyelim?

Birisinin aklına evrenin maddi nedeninin zamansız olamayacağı çünkü evrenin bir parçası ya da bir yönü olduğu ve bu tür her parça ya da yönün zamansal olduğu şeklinde bir itiraz gelebilir. Evrenin maddi nedeni (eğer bir maddi nedeni olsaydı) yaratılıştan sonra ortadan kaybolmazdı. Evrenin “yapılmaya” devam ettiği şey olarak fiziksel evrenin içinde kalırdı. Evrenin maddi bir nedeni olsaydı da zorunlu olarak zamansal bir sürekliliğe sahip olurdu.

Belki de. Ancak bu böyle olsa bile Craig’in pozisyonu için yeterli bir savunma değildir. Çünkü zamansız bir fail neden ile zamansız bir maddi neden arasında zamansallık açısından açık bir fark olduğunu gösterememektedir. Hatırlanacağı üzere, Craig evrenin fâil nedeninin yalnızca evren olmaksızın zamansız olduğunu savunmaktadır. Craig, Tanrı evreni yarattığında kendisini de zamanın içine yerleştirdiğini düşünmektedir. Bunun mantıklı olduğunu varsayarsak, Tanrı’nın neden zamanın (ve evrenin) içine zamansız bir maddi neden de yerleştirmemiş olabileceğini sorabiliriz. O zaman evrenin yapıldığı “madde” evren olmaksızın zamansız olurdu. Ancak zamanda başlangıcı olan bir evren yarattığında, Tanrı’nın aynı “maddeyi” zamanın içine koyduğunu varsayabiliriz. Yaratılış noktasında, deyim yerindeyse, evrenin hem maddi hem de fâil nedeni zamana girer.

Okuyucuyu, buradaki amacımın böyle bir yaratılış doktrini önermek olmadığı konusunda temin etmek istiyorum. Sadece, Büyük Patlama hakkında bilinenler göz önüne alındığında, bilinmeyen zamansız bir şeyden yaratılmakla bilinmeyen zamansız bir kişi tarafından yaratılmak arasında bir olasılık farkı olmadığını iddia ediyorum.

Zamansız bir maddeden yaratılışın yoktan yaratılıştan daha az olası olmadığını söylerken her iki olasılığın da özellikle olası olduğunu öne sürmek istemiyorum. Benim mütevazı ve kuşkusuz uzman olmayan görüşüme göre, Büyük Patlama teorisiyle bağlantılı neredeyse her şey son derece spekülatif olduğundan dolayı bu teoriden Büyük Patlama’nın neden(ler)i hakkında kesin sonuçlar çıkarmak büyük bir hata olacaktır. Big Bang teorisinden klasik teizmin doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında herhangi bir sonuç çıkarmak en iyi ihtimalle erken olacaktır.

Ancak hepsi bu kadar değil. Craig’in argümanını destekleyenler, evrenin fâil bir nedene ihtiyaç duyduğuna ancak onun herhangi bir şeyden oluşmadığına ve oluşmasına da gerek olmadığına inanmaktadır. Argümanımın bu pozisyonun sürdürülebilir olmadığını gösterdiğine inanıyorum. Sıradan dünya içi nedensellik durumlarına ilişkin sağduyulu sezgilerimiz evrenin başlangıcına ya makul bir şekilde uygulanabilir ya da uygulanamaz. Eğer uygulanabilirlerse, o zaman yaratılmamış bir “şeyden” yaratılış, yoktan yaratılıştan çok daha olası olabilir! Ne de olsa deneyimimizde, kalıcı şeylerin yapımı her zaman önceden var olan bir malzemenin dönüşümünü içerir.21 Dolayısıyla, burada sağduyulu sezgilere güvenilecekse yoktan yaratılış ihtimal dışıdır. Öte yandan, nedensellik hakkındaki sağduyulu sezgilerimiz evrenin başlangıcına makul bir şekilde uygulanamazsa22 , o zaman epistemik durumumuz bir ilk nedenin varlığı veya doğası hakkında herhangi bir sonuca varmamıza izin vermez. Her iki durumda da, Craig’in Big Bang yoktan yaratılış argümanı temelsizdir.

Bilge bir filozof bir keresinde şöyle demiştir,

Argümanlar zinciri… her ne kadar mantıklı olsalar da bu kadar sıra dışı ve sıradan yaşam ve deneyimlerden bu kadar uzak sonuçlara götürdüğünde, mutlak bir güvence olmasa bile bizi yeteneklerimizin erişiminin oldukça ötesine taşıdığına dair güçlü bir şüphe ortaya çıkmalıdır. Teorimizin son adımlarına ulaşmadan çok önce peri diyarına girmiş oluruz; ve orada genel argüman yöntemlerimize güvenmek ya da olağan analojilerimizin ve olasılıklarımızın herhangi bir yetkiye sahip olduğunu düşünmek için hiçbir nedenimiz kalmaz. İpimiz, böylesine derin uçurumları kavrayamayacak kadar kısadır.23

Hume’un bu dikkat çekici pasajdaki hedefi Malebranche’ın Tanrı’nın “doğada görülen her olayın tek ve doğrudan nedeni” olduğu iddiasıydı. Ancak bu etkili sözlerin mevcut bağlama da çok iyi uyum sağladığını düşünüyorum. Bu sözler, yoktan yaratılış ve Big Bang teorisine ilişkin epistemik durumumuzu oldukça doğru bir şekilde tanımlamaktadır. Burada da bazı filozofların kendilerini “peri diyarına” oldukça kaptırdıklarını düşünüyorum. Burada da “yaygın tartışma yöntemlerimiz” sorabileceğimiz tüm zor soruları çözmekte başarısız olmaktadır.

Son tahlilde, evrenin başlangıcının nedenlerinin (fâil ya da maddî) neler olabileceğini söylemek için elimizde yeterli veri bulunmamaktadır. Kuşkusuz, Büyük Patlama teorisi meseleyi yoktan yaratılış lehine çözmüş değildir. Zaman ve evren aynı anda başlamış olsalar bile, tüm söyleyebileceğimiz, bilinmeyen bir fâil sebep tarafından aynı derecede bilinmeyen maddesel bir “şeyden” yaratılmış olabilecekleridir. İzlenecek en iyi yol, tüm bu tuhaf olasılıklar hakkında yargıda bulunmayı askıya almak olabilir.24

Colorado Üniversitesi, Boulder

Notlar

Adolf Grünbaum, “The Pseudo-Problem of Creation in Physical Cosmology, “Philosophy of Science vol. 56, no. 3 (1989): 373-394. Ayrıca bakınız Grünbaum, “Creation as a Pseudo-Explanation in Current Physical Cosmology,” Erkenntnis 35: 233-254.Aşağıda “maddi neden” ifadesini kullandığımda, Grunbaum’un kullandığı anlamda bir “dönüştürücü neden” tarafından etkilenen temel bir “şey “e atıfta bulunuyorum.Tanrı’nın yoktan yarattığı iddiası Yaratılış 1 tarafından pek desteklenmemektedir.1. ayetin yorumları “Başlangıçta Tanrı gökleri ve yeri yarattı…” ile “Tanrı gökleri ve yeri yaratmaya başladığında…” arasında değişmektedir. Her ikisi de Tanrı’nın gökleri ve yeri, Tanrı “yaratmaya başladığında” zaten var olan bir şeyden yarattığı görüşüyle tutarlıdır ve ikinci okuma en azından “şekilsiz boşluğun” Tanrı’nın dünyayı yarattığı şey olduğu görüşüyle tutarlıdır. Tanrı’nın yoktan yarattığına dair Kutsal Kitap’taki tek kesin iddia 2. Makabiler 7:18’de yer almaktadır (Makabiler Roma Katolikleri tarafından kutsal kitap olarak kabul edilirken Protestanlar tarafından kabul edilmemektedir). “The Pseudo-Problem of Creation in Physical Cosmology” içinde. William Lane Craig, “Philosophical and Scientific Pointers to Creation exNihilo”, Contemporary Perspectives on Religions Epistemology içinde, ed. R. Douglas Geivett ve Brendan Sweetman (New York: Oxford University Press, 1992), 191. “Philosophical and Scientific Pointers,” 192. Craig bu argümanı Theism, Atheism, and Big Bang Cosmology (New York: Oxford University Press, 1993), 43-44’te neredeyse kelimesi kelimesine tekrarlamaktadır. “Philosophical and Scientific Pointers,” 192.Craig buna “Standart Big Bang Modeli” demektedir. Bakınız “The Ultimate Question of Origins: God and the Beginning of the Universe,” Astrophysics and Space Science, 269-270 (1999): 723-740.Bu ifade Craig’in “Philosophical and Scientific Pointers” ve “Theism, Atheism, and Big Bang Cosmology” (43) adlı eserlerinde onaylayarak alıntıladığı “dört önde gelen astronom” tarafından kullanılmıştır. Scientific American’da (Mart 1976) yazan J. Richard Gott III, James E. Gunn, David N. Schramm ve Beatrice M. Tinsley şöyle demektedir: “Evren…. yaklaşık bir Hubble zamanı önce…. sonsuz yoğunluktaki bir durumdan başladı. Nokta evren uzayda izole edilmiş bir nesne değildi; tüm evrendi…”Başlangıçta bir tekillik olduğuna inananlar bile bunun sonsuz yoğunluğa sahip olduğunu düşünmemektedir. Bunun yerine, sıfır hacme sahip olduğu için tekilliğin hiçbir yoğunluğa sahip olmadığını varsaymaktadırlar. Yararlı bir açıklama için bakınız Milton K. Munitz, Cosmic Understanding (Princeton University Press: Princeton, NJ, 1990), 111.R. M. Wald, Space, Time, and Gravity: The Theory of the Big Bang and Black Holes (Chicago: University of Chicago Press, 1977), 53.Ohio State astronomu Barbara Ryden konuyu oldukça açık bir şekilde ortaya koymaktadır: “Açıkçası, maddenin daha yüksek sıcaklıklarda ve yoğunluklarda nasıl davrandığı konusunda hiçbir fikrimiz yok. Tüm deneyimlerimiz kıyaslandığında çok daha düşük yoğunluklarla ilgili. Naif bir çıkarım bize evren 0 saniye yaşındayken sonsuz yoğunluk ve sıcaklığa sahip olduğunu söyler, ancak yine de evrenin son derece erken dönemlerinde neler olduğuna dair bilgimiz tamamen spekülasyondan ibarettir.”Craig, “The Ultimate Question of Origins. “William Lane Craig, “The Origin and Creation of the Universe: A Response to Adolf Grünbaum,” British Journal for the Philosophy of Science 43 (1992): 233-240.Craig, bu argümanın “fizikteki zaman kavramının en fazla bir ölçüm aracı olduğu ve zamanın esas yapısını oluşturmadığı veya tanımlamadığı” sonucuna varmak için geçerli bir argüman olduğunu savunmaktadır. Bakınız William Lane Craig, “Design and the Cosmological Argument,” Mere Creation içinde: Science, Faith and Intelligent Design, ed. William A. Dembski (Downers Grove, 111.: InterVarsity Press, 1998), 350-1.Gerçi bunu başka bir yerde de yapmıştım. Bakınız “Zamanın Bir Başlangıcı Olmalı mı?[ “Zamanın bir başlangıcı olmalı mı? Craigin apriori argümanları üzerine bir inceleme” isimli makalemize bakabilirsiniz.]“Philo cilt 2, no. 1 (1999): 5-19. Ayrıca bakınız “Craig on the Actual Infinite,” Religious Studies.William Lane Craig, “Design and the Cosmological Argument,” Dembski,Mere Creation, 345-6.Craig’in vakum dalgalanması modeline ilişkin anlayışının doğruluğuna kefil olamam.William Lane Craig, “The Kalam Cosmological Argument and the Hypothesis of a Quiescent Universe,” Faith and Philosophy 8, no. 1 (1991): 104-108.Başka bir yerde, öncesinde zamanın olmadığı bir “başlangıca” uygulandığında bu ilkenin açıkça doğru olmadığını ileri sürmüştüm. Bakınız “Must the Beginning of the Universe Have a Personal Cause? A Critical Examination of the Kalam Cosmological Argument,” Faith and Philosophy 17, no. 2 (2000): 149-169.Bu kuralın herhangi bir istisnası kesinlikle bir mucize olarak kabul edilecektir. Bu tür mucizelere dair güçlü ampirik kanıtlar olsaydı, bu durum yoktan yaratılışın olasılığını artırırdı. Ancak iyi kanıtlanmış olsalar bile, standart Hristiyan mucizeleri bu türden değildir. İsa suyu şaraba dönüştürür. Denizi “durgun” hale getirir. Lazarus’u ölümden diriltir.Bu benim “Must the Beginning of the Universe Have a Personal Cause?” başlıklı makalemde geliştirdiğim kendi görüşümdür. Craig’in bu makaleye cevabı, “ Must the Beginning of the Universe Have a Personal Cause? A Rejoinder” ve benim Craig’e cevabım olan “Causes and Beginnings in the Kalam Argument: Response to Craig” başlıklı makalem de Faith and Philosophy’de yayımlanacaktır.David Hume, Enquiry Concerning the Human Understanding, bölüm vii, kısım i. Philo’nun editörüne anlayışlı yorumları ve sağduyulu tavsiyeleri için teşekkür ederim. Ayrıca Eric Vogelstein’a beni bazı konularda aydınlattığı için teşekkür ederim.

Wesley Morriston – Creation Ex Nihilo and the Big Bang,

Çevirmen: Kemal Furkan Onat

Çeviri Editörü: Yiğit Aras

onculanalitikfelsefe.com/yokta…

#politique #environnement #ZFE

La ZFE en image.

Making The Codec Communicator From Metal Gear Solid

#mischacks #codec #metalgear #metalgearsolid #walkietalkie #hackaday
posted by pod_feeder_v2

Brian Ó Donnell / pod_feeder_v2 · GitLab

Publishes RSS/Atom feeds to Diaspora*

^GitLab

#Carnivore 15 Fehler, die keiner anspricht

youtu.be/6zyeyUP8NEY
#Fleischzeit #Fleisch

Carnivore-Diät: 15 Fehler, die keiner anspricht

Autoimmun? Starte jetzt mit meinem Symptomfrei-System: https://zidin.de/So ruinierst du deine Carnivore-Diät garantiert: 15 Fehler, die keiner ansprichtWillk...

^YouTube

Profi-Tipp: Schwarzweiss-Denken lässt sich am besten kaschieren, indem man eine möglichst große Regenbogenflagge aus dem Fenster hängt.

Santé menstruelle : un tabou qui freine l’avenir des filles

Des millions de filles et de femmes dans le monde vivent leurs règles dans la précarité, le silence ou l’humiliation. Parce que les menstruations restent taboues, elles entraînent de fortes inégalités sociales et de genre et génèrent des risques pour la santé. Pour le Planning familial et Plan international, « faire du droit à la santé menstruelle une réalité pour tous·tes, c’est faire un pas décisif vers l’égalité. Il est temps de le franchir. »

Des millions de filles et de femmes dans le monde vivent leurs règles dans la précarité, le silence ou l’humiliation. Parce que les menstruations restent taboues, elles entraînent de fortes inégalités sociales et de genre et génèrent des risques pour la santé. À l’occasion de la Journée mondiale consacrée à la santé menstruelle, Plan International France et le Planning familial rappellent que la santé menstruelle est un droit fondamental qu’il faut respecter, partout dans le monde.

entreleslignesentrelesmots.wor…

#feminisme

Santé menstruelle : un tabou qui freine l’avenir des filles

Des millions de filles et de femmes dans le monde vivent leurs règles dans la précarité, le silence ou l’humiliation. Parce que les menstruations restent taboues, elles entraînent de fortes inégali…

^{Entre les lignes entre les mots}